GIRLS IN STEM - HỘI ĐỒNG ANH

 Vượt qua những rào cản

   Các học sinh Việt Nam nghĩ gì?

Với sự lan tỏa hơn bao giờ hết của dự án Girls in STEM, chúng tôi đang nóng lòng được nghe tin các Đại sức STEM và sự tham gia của các em nữ sinh ở trên khắp các trường trên cả nước. Cùng với đây, chúng tôi cũng muốn nhìn lại một chút về những rào cản hiện nay đối với môn học và nghề nghiệp STEM của các em nữ sinh tại Việt Nam. Và nếu không phải chính các em học sinh, thì ai đây sẽ có thể quyết định cho tương lai của các em? Trong chuyến thăm tới một nhóm học sinh tại trường cấp hai ở Hà Nội, chúng tôi đã hỏi các em suy nghĩ về những rào cản về STEM với nữ giới ở Việt Nam hiện nay. Và đây là câu trả lời:

Người ta cho rằng STEM không dành cho con gái

1/ Một bạn nữ muốn làm dự án robot ở trường, nhưng các bạn nữ khác khăng khăng với bạn ấy rằng robot không dành cho con gái.

2/ Rất nhiều học sinh cho rằng con gái nên học Mỹ thuật còn con trai nên học Khoa học và các môn STEM khác

3/ Rất nhiều học sinh nhận ra “sự chấp thuận ngầm trong xã hội”, đó là đàn ông thường sẽ là trụ cột nuôi sống gia đình, còn người vợ thì nên ở nhà và chăm sóc con cái.

4/ Rất nhiều nữ sinh đã nhận ra rằng phụ nữ Việt Nam thường hy sinh sự nghiệp của mình để chăm sóc gia đình. Mặc dù giáo viên và rất nhiều sinh viên từng tham gia Trại tập huấn đã từng tin rằng đó là điều người phụ nữ nên làm, một nhóm học sinh mà chúng tôi có dịp trò chuyện đã tỏ ra không đồng tình với sự hy sinh như vậy

5/ Những học sinh trong nhóm này đã nhận ra rằng xã hội Việt Nam thường không ưa phụ nữ có thu nhập cao hơn chồng. Trong khi đó, lại là điều chấp nhận được khi phụ nữ theo chồng là ra nước ngoài làm việc. Nhưng, phụ nữ lại không thể nhận một công việc ở xa tương tự, nếu chồng không đi làm cùng.

 6/ Các học sinh đã chia sẻ rằng nữ giới ở nông thôn thường được mong đời sẽ kết hôn với những người đàn ông lớn tuổi hơn.

Rõ ràng vẫn còn đó những rào cản vượt ra khỏi tầm mà một giáo viên có thể tác động. Nhưng định kiến rằng: “STEM không dành cho con gái” có thể và rất cần các giáo viên đấu tranh. Cả học sinh nam và nữ nên được trao cơ hội bình đẳng như nhau để trải nghiệm và khám phá các môn học STEM trong quá trình phát triển.

Phóng xạ trong thí nghiệm đất - RISE UK

Tác giả: Niloufar Wijetunge

Với vai trò là một chuyên gia, một giáo viên về Vật lý trong 20 năm qua, tôi đã dành trọn nỗ lực để biến kiến thức vật lý trở thành những trải nghiệm học tích cực cho tất cả học sinh. Bài viết ngắn này sẽ chia sẻ với các bạn một chiến lược hiệu quả để thu hút nhiều nữ sinh hơn tham gia vào các dự án vật lý.

 Những em nữ sinh này hơn 11 tuổi (khoảng 15-16) đang theo học một trường công lập lớn ở London. Là giáo viên môn Vật lý của các em, tôi hiểu rằng các em đã không tham gia các hoạt động nhiệt tình như các bạn nam, ví dụ như trong tìm luận chứng và thực nghiệm. Các em thường để các bạn nam dẫn dắt và chỉ trả lời câu hỏi khi bị chỉ định. Vì vậy, tôi đã phát triển một câu lạc bộ ngoại khóa và gửi thư mời các em tham gia. Hầu hết các em nữ sinh đã đồng ý tham gia. Trong tiết học đầu tiên, tôi hỏi 12 nữ sinh rằng, liệu các em có muốn học lên chương trình Dự bị đại học A-Level về Vật lý, thay vì chỉ dừng lại ở bậc phổ thông GCSE (Bằng tốt nghiệp phổ thông trung học) hay không. Tất cả các em đã trả lời là “Không”. Và khi tôi hỏi lý do thì câu trả lời thường là “Môn Lý rất khó.” và “Nó không liên quan đến những gì em muốn làm sau này.”. Trong một khảo sát ở quy mô lớn với 10,000 học sinh cấp hai ở Anh, kết quả đã trả về tương rằng các nữ sinh thường ít hứng thú với Vật lý hơn các bạn nam, và thực tế đã giảm đi rất nhiều qua quá trình học tại trường (UPMAP, 2018). Để thay đổi điều này, tôi cảm thấy các nữ sinh nên được tham gia vào một dự án thách thức hơn, để các em suy nghĩ lại về nhận định của mình. Vào thời gian đó, tôi đã mang một chiếc máy dò phóng xạ công nghệ cao (MX100 có thể sử dụng phần mềm để dò tách biệt sóng alpha, beta và gamma) để các em học cách sử dụng và dùng nó tìm các luận chứng. Sau vài tiết học, các em đã quyết định sử dụng máy dò này để đo độ bức xạ các mẫu thử đất khác nhau trải khắp nước Anh. Các em đặt tên dự án là Sự bức xạ trên các mẫu thử đất (Radiation In Soil Experiment hay RISE UK). Đầu tiên, các em đã viết và gửi thư cho tất cả 1,400 học sinh và giáo viên trong trường, và hỏi xin các mẫu đất ở khắp các vùng miền khác nhau trên khắp Vương quốc Anh. Sắp có một kỳ nghỉ lễ đang tới gần, đây hẳn là một cơ hội rất tốt cho việc này. Sau khi nhận được và phân tích các mẫu đất từ bạn học, các em quyết định sẽ thu thập thêm những mẫu đất khách từ những người khác ngoài trường học. Vì thế, các em viết một mẩu tin trên tờ báo địa

phương và nhờ giáo viên chia sẻ nó cho mọi người. Sau khoảng 10 tiết học, các em nữ sinh này đã thu thập được một kho dữ liệu khổng lồ, sau đó phân tích và đánh giá chúng. Từ kết quả của các em, người ta đã xây dựng một bản đồ địa lý Vương quốc Anh minh họa mức độ phóng xạ của đất. Cuối năm đó, các em đã chuẩn bị và thuyết trình dự án và những điều đã tìm ra với hội đồng khoa học gồm các học sinh và giáo viên nhiều trường khác nhau. Tiếp sau dự án này, tôi một lần. nữa hỏi các nữ sinh này: Liệu là các em có cân nhắc học lên bậc Dự bị đại học A-Level về Vật lý không? Phản hổi của các em đã tích cực hơn rất nhiều với 4/12 em trả lời là “Có”. Hiện tại, một nữ sinh trong số đó cũng đang học Cử nhân về Vật lý ở bậc Đại học.

Tóm lại, những học sinh cho rằng Vật lý là môn học khó và không liên quan đến các em thường là đã không có những trải nghiệm học tập tích cực. Trong những trường hợp này, giải quyết vấn đề hay tham gia nghiên cứu có thể tạo nên điều thay đổi. Những cơ hội như vậy có thể hữu ích và vun đắp những sự tham gia tích cực hơn của các em trong môn Vật lý. Như các nữ sinh trong ví dụ trên, việc có cơ hội được ứng dụng những lý thuyết vào thực hành và tham gia vào những nghiên cứu thú vị đã thúc đẩy các em đạt được tiềm năng của mình. Bạn có thể xem một video, trong đó các em nữ sinh đã giới thiệu về dự án và những trải nghiệm của mình tại đây.

  Sử dụng những bức ảnh thiên nhiên để dạy các môn STEM

Alberto Ghizzi Panizza là một nhiếp ảnh gia cận cảnh nổi tiếng nhất nước Ý và có thể nói là trên khắp thế giới – người mà các bức ảnh của ông ở trên khắp các trang website và tạp chí trên toàn cầu, như National Geographic, cũng như từng đạt được vô số các giải thưởng nhiếp ảnh. Dẫn chứng về sự sáng tạo tuyệt vời, sự nhẫn nại và các kỹ năng của ông có thể thấy rất rõ ràng dưới đây. Đây là một trong những bộ ảnh cận cảnh đã làm nên dấu ấn của ông về những giọt sáng khúc xạ được phản chiếu từ các vật thể phía sau chúng. Liệu ông có thể bắt được các khoảnh khắc này chỉ trong một lần không?

Cùng với việc là một chuyên gia về chụp ảnh cận cảnh, Alberto cũng là một nhà nhiếp ảnh về thiên nhiên, đủ tốt đến mức cho phép ta sử dụng hai bức ảnh ông chụp cùng một chú chim bắt cá trên một dòng sông.

Vậy thì, từ những bức ảnh dưới đây chúng ta có thể hỏi học sinh vẽ một giản đồ lực thể hiện các lực đang tác động vào chú chim, giả sử nó đã đạt tới giới hạn vận tốc.

 

Chúng ta cho rằng chỉ có hai lực duy nhất tác động vào chú chim, đó là trọng lực – sức nặng của chim, rõ ràng rằng lực này hướng xuống dưới (hướng về tâm của Trái Đất) và lực cản của không khí, cùng chiều với hướng bay của chim nhưng theo hướng ngược lại. Câu hỏi này khá liên quan đến chương trình GCSE (chương trình trung học cơ sở) tại Anh. Như ta thấy dưới đây. Bởi vì, nó cho phép học sinh phân tích các lực thành các thành tố để tìm ra một lực cuối cùng. Bạn có nghĩ rằng học sinh của mình có thể vẽ được giản đồ lực này không?

Bởi, chú chim này đang rơi tự do. Do đó, khi nó đạt đến giới hạn trục thẳng đứng, ta sẽ giải các lực như thế nào để tìm ra tổng lực khi chú chim lặn dưới nước?

Bằng cách đưa lực cản không khi của chú chim vào trục dọc, ta có thể thấy lực này cân bằng với trọng lực của chim. Đây là một yếu tố quan trọng giúp chú chim hướng nhất quán về gốc tọa độ. Nhưng hướng chuyển động không chỉ theo chiều dọc và chú chim giữ vận tốc ngang ban đầu (đúng trong trường hợp này), vì vậy thành phần nằm ngang của sức cản không khí sẽ làm giảm tốc độ chuyển động ngang của chim.

 

 Do đó, tổng lực tác động lên chú chim là lực nằm ngang của lực cản không khí. Lực này sẽ giúp chú chim chuyển động với vận tốc theo chiều dọc không đổi, hướng xuống dưới và giảm vận tốc ngang sang phải, như trong lược đồ giản lực bên dưới.

Một kịch bản có lẽ dễ dàng hơn là giai đoạn tiếp theo khi con chim mở cánh trước khi nó chạm mặt nước, có thể vì nó nhận thấy mối nguy hiểm. Giản đồ lực sẽ trông như thế nào lúc này?

 Sẽ nhiều học sinh hơn có thể vẽ được chính xác các lực tác động lên chú chim. Các hình sẽ tương tự như biểu đồ dưới đây.

Đưa ra các câu hỏi trong ngữ cảnh trung tính như ví dụ trên có thể khuyến khích nhiều nữ sinh hơn tham gia vào môn học STEM và thấy được mối tương quan giữa chúng với thế giới tự nhiên.

Nguồn: Hội Đồng Anh.

SHARE THIS